بیان وظیفه و آداب ذکر امام زمان (عج) در حالات شخصی انسان (3)

 

مطلب سوم : ذکر قلبی

 

ذکر قلبی به گونه ای که آثار آن در حال انسان و رفتار او آشکار گردد . در همه زمان ها دو حالت برای انسان متصور است :

 

1 . حالت اجتماعی که به نوع مردم بستگی دارد .

2 . حالت فردی که به خود او مربوط است .

 (مراجعه شود به ادامه مطلب...)

وجه اول : حالت اجتماعی انسان

حالات نوع مردم دو گونه است : یا در آنها خیر و خوبی غلبه دارد و بیشتر اهل صداقت و ولایتند . و یا فساد و تباهی در آنها غلبه دارد و بیشتر اهل باطل و فتنه اند . در هر دو صورت اهل ولایت و محبت باید یاد آن حضرت را از خاطر نبرند ، و از امر امامت و ولایش غفلت نورزند و اراده و همت خویش را در راه تحصیل و تکمیل معرفت صرف نمایند .

 

از آداب این ذکر قلبی در مورد نوع اول - که غلبه با خوب ها و خوبی ها است – این است که شخص با اهل علم و معرفت مجالست و همنشینی داشته باشد و درباره مسائل مربوط به غیبت و ظهور و سائر فضائل آن حضرت مذاکره و گفتگو نماید .

 

دیگر آن که به حقیقت معنای انتظار که یک حالت قلبی است پی ببرد و در خود آن حالت را ایجاد کند به گونه ای که اثر آن در رفتار و گفتار او ظاهر گردد .

 

حال یک انسان منتظر باید مانند کسی باشد که مسافری بسیار عزیز و ارزشمند و محبوب در راه دارد ، به آمدن او یقین دارد ولی زمان آمدنش برای او مشخص نیست و به طور دقیق نمی داند که چه زمانی این عزیز سفر رفته بازمی گردد .

 

او هیچ گاه آسوده خاطر نمی ماند ، بلکه به گونه ای رفتار می کند که همواره آماده برای پذیرائی و ملاقات از این مهمان ارزشمند باشد .

 

به کوه و دشت و صحرا می زنم پی      ره مجنون شیدا می کنم طی

 

تو فرمودی که من می آیم آخر     سپردم جان ز هجران تو پس کی ؟

 

مؤمن همواره تلاش می کند اخلاق خود را نیکو گرداند به گونه ای که شایسته حضور آن حضرت باشد .

 

شب و روز مشتاقانه چشم به راه است و از طولانی شدن غیبت هرگز دچار یأس و نا امیدی نمی شود ، و کار هایی چون توبه و استغفار و دعا که باعث تعجیل فرج است انجام می دهد ، همچنین با بررسی حکایات افرادی که حضور او نائل آمده اند سعی می کند اطلاعی از حال آن محبوب پیدا کند و خود را بیشتر با او آشنا نماید .

 

او همواره به خاطر طولانی شدن غیبت و وضع نابسامان مردم و انحراف آنان و اعمال زشتی که مرتکب می شوند محزون است .

 

فائده این ذکر قلبی

 

انسان بر اثر مداومت این ذکر قلبی مصداق این حدیث شریف می گردد که رسول خدا (ص) فرموده اند :

 

سه چیز است که قلب انسان مسلمان در مورد آنها خیانت نمی کند : خالص کردن عمل برای خدا ، صدق و صفا و راستی با پیشوایان اسلام ، و همواره جماعت آنان بودن .

 

دیگر آن که این گونه تحصیل و تکمیل معرفت باعث روشنائی قلب آدمی می گردد و بر اثر مراتب توحید به کمال می رسد ، و مصداق این حدیث شریف می شود که امام باقر (ع) به ابو خالد فرمودند :

 

به خدا سوگند ای ابا خالد ! نور امام در دل اهل ایمان روشن تر از خورشید در روز است ، و به خدا قسم ایشان هستند که دل های مؤمنان را روشن می کنند ، و خداوند نور ایشان را از هر که بخواهد پنهان می دارد و دل های آنها تاریک می گردد .

 

به خدا قسم ای ابا خالد ، هیچ بنده ای ما را دوست نمی دارد و تن به ولایت ما نمی دهد تا آن که قلب او را پاک کرده باشد ، و خداوند دل بنده ای را پاک نمی سازد تا آن که در مقابل ما تسلیم باشد و سازش داشته باشد و هیچگونه تخلفی از فرمان ما ننماید ، و هنگامی که چنین شد خداوند او را از حساب سخت و دشوار رها سازد و از بیم و هراس بزرگ قیامت ایمن گرداند .

 

دیگر آن که این نوع تحصیل و تکمیل معرفت باعث زیاد شدن محبت می گردد . رسول گرامی اسلام (ص) فرموده اند : « دوستی اهل بیت من تأثیرش را در دل ها همانند تأثیر آب در موجودات است » .

 

دیگر آن که فضائل فراوان انتظار فرج که در روایات آمده ، شامل حال او می گردد ، که از آن فضائل ثواب جهاد بلکه شهادت در رکاب پیامبر (ص) و بلکه هزار شهید از شهدای بدر و اُحد است ، و از آن فضائل مضاعف شدن ثواب کلیه اعمال او است نسبت به کسانی که در دوران حضور امام (ع) و فرج و گشایش و بسط ید او باشند ، و از آن فضائل این است که اگر ظهور حضرتش را درک کند و تا آن هنگام زنده بماند در خدمت آن حضرت و در میان اصحاب و یارانش قرار گیرد ، و اگر مرگ بین او و ظهور حضرت فاصله اندازد او را حیات مجدد دهند و به دنیا باز گردانند تا در ردیف یاران آن حضرت به افتخار جان نثاری در رکابش نائل آید .

 

آداب این ذکر قلبی

 

اگر فضای عمومی فضای فاسد و غلبه با اهل باطل باشد باید جز در موارد ضروری از همنشینی و رفاقت با فاسدان و باطل گرایان کاملا پرهیز کند تا رنگ آنها را به خود نگیرد و آلوده نگردد و بتواند با پاکدلان و صالحان مصاحبت و معاشرت داشته باشد .

 

وجه دوم : حالات شخصی انسان

 

آنچه تا کنون بدان پرداختیم حالات انسان در ارتباط با نوع انسان ها یعنی حالات اجتماعی او بود ، اکنون به حالات فردی و شخصی او می پردازیم و آن را در شش حالت بررسی می کنیم :

 

1 . حال سرور و نعمت .

2 . حال حزن و مصیبت .

3 . حال توفیق طاعت .

4 . حال غفلت .

5 . حال ملاقات با دوستان آن حضرت .

6 . حال مشاهده دشمنان ایشان .

 

پس از تقسیم بندی باید دید وظیفه انسان در مورد ذکر قلبی آن حضرت در هر یک از این حالت ها چیست ؟