پاسخی مختصر برای سوال چرا باید دین داشته باشیم؟

چرا باید دین داشته باشیم؟

پاسخ:

انسان، موجودی ناشناخته است که از او با تعبیر «جهانی بزرگ تر از جهان طبیعت» یاد کرده اند. از آغاز پیدایش انسان، یکی از مسائلی که سخت مورد توجّه او بوده، مسئله نیازهای انسان و تلاش برای رفع آن نیازهاست. انسان اولیه و بدوی نیز همه تلاش خویش را در جهت کشف و شناخت خویش و شناسایی نیازها و راه های پاسخگویی به آن نیازها به کار می گرفته است. با توجّه به این که امروزه مکاتب گوناگون بشری، هر یک، داعیه رهبری بشریت را دارند، روشن است اگر مکتبی نتواند به سؤال ها و نیازهای فکری و روحی و جسمی بشر پاسخ مناسب بدهد، شانس چندانی برای بقا نخواهد داشت. از این رو، تلاش هر مکتبی بر این است که به بهترین شکل ممکن، به نیازهای انسان معاصر پاسخ دهد؛ اما از آن جا که پاسخ مناسب، منوط به شناخت صحیح و دقیق انسان و نیازهای اوست، و این شناخت از عهده مکاتبی که زاییده افکار بشری است خارج است، غالبا راه حل های ارائه شده، بر شکست می انجامد و مکاتب جدید، با ادعاهای جدید سر برمی آورند، تا چه وقت، رو به افول نهاده، از میان بروند.

(به ادامه مطلب مراجعه کنید )

در این میان، نقش دین در پاسخگویی به نیازهای انسان، بسیار حائز اهمیّت است؛ چرا که انسان، مخلوق حق تعالی است و خداوند متعال، بهتر از هر موجودی به ساختار جسم و جان مخلوق خویش، آگاهی دارد و نیازهای او را می داند و طبعا راه صحیح پاسخگویی به این نیازها را بیان می فرماید. بنابراین، ما معتقدیم که نظام دینی مان اولاً به نیازهای بشر (اعم از فردی و اجتماعی) توجّه دارد؛ ثانیا به نیازهای مزبور، پاسخ داده است ؛ ثالثا بهترین پاسخ و در واقع تنها پاسخ صحیح و دقیق را به نیازهای انسان داده است.

بنابر این دین، عقاید و دستورهای عملی و اخلاقی است که پیغمبران از طرف خدا برای راهنمایی و هدایت بشر آورده اند، دانستن این عقاید و انجام این دستورها سبب خوشبختی انسان در دو جهان است... .

از مطالعه آیات قرآن به‏دست می‏آید که دین نوعی هدایت است.

چنان‏که‏ می‏فرماید:

« فاما یاتینکم منی هدی فمن تبع هدای فلاخوف علیهم ‏و لاهم یحزنون [1]

اگر از جانب من ‏هدایتی برای شما آمد، پس آن ‏کس که هدایت مرا پیروی کند، بر آنان بیمی نیست و نه ‏آنان محزون خواهند بود.»

در جای دیگر فرموده است:

« قل اننی هدانی ربی الی صراط مستقیم دینا قیما مله ابراهیم حنیفا و ماکان‏ من ‏المشرکین [2]

بگو به درستی که پروردگارم مرا به راه راست هدایت کرده است و آن ‏دینی استوار (یعنی) آیین حنیف ابراهیم است؛ او از مشرکان نبود.»

تمامی احکام الهی بر اساس مصلحة انسان است و بر اساس حکمة بالغه الهی است:

(لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلَنا بِالْبَیناتِ وَ أَنْزَلْنا مَعَهُمُ الْکِتابَ وَ الْمِیزانَ لِیقُومَ النّاسُ بِالْقِسْطِ) [3]

ارسال انبیاء برای آن است که مردم با پیروی از کتاب الهی قیام به قسط کنند و با عمل به تعالیم الهی از عدالت اجتماعی

بهره مند شوند. بدین ترتیب از جمله اهداف انبیا بسط قسط و عدل در جامعه است.

مرحوم علامه طباطبایی در این باره می فرماید:

حقیقت دین، تعدیل اجتماع انسان در سیر حیاتی آن است و به تبع، تعدیل حیاتی یک فرد را هم در بردارد.

فرمانروایی و ولایت انبیاء از دیگر محورهایی است که می‏توان به عنوان دلیلی برای رسالت اجتماعی دین شمرد. حکومت داری و به عهده داشتن مُلک عظیم توسط پیامبران طبعا نمی‏تواند ناشی از یک دینی باشد که دعوت به تعبد فردی و درونی می‏کند. از این رو، فرمانروایی و ولایت اجتماعی انبیاء حاکی از این است که اساسا انبیاء خود حرکت تکاملی جامعه توحیدی و آهنگ رشد جامعه ایمانی را مدیریت و سرپرستی می‏کردند. قرآن در مورد فرمانروایی حضرت ابراهیم می‏فرماید:

«... فَقَدْ آتَینا آلَ ابراهیم الکتابَ و الحکمة واتَیناهُمْ مُلْکا عظیما.»[4]

...ما به خاندان ابراهیم کتاب و حکمت دادیم و فرمانروایی بزرگ ارزانی داشتیم.

در مورد حضرت داود می‏فرماید:

«یا داوُد انّا جَعَلْناکَ خَلیفَةً فی الارضِ فَاحْکُمْ بَینَ النّاسِ بالحقّ و لا تَتَبِّع الهَوَی فَیضِلُّکَ عَنْ سَبیلِ اللّه‏» [5]

ای داود، ما تو را خلیفه روی زمین گردانیدیم. در میان مردم به حق داوری کن و از پی هوای نفس مرو که تو را از راه خدا منحرف سازد. آنان که از راه خدا منحرف شوند، بدان سبب که روز حساب را از یاد برده‏اند، به عذابی شدید گرفتار می‏شوند.[6]

خلاصه کلام اینکه چون خداوند انسان را آفریده، نسبت به وی شناخت کامل دارد. و چون دین از طرف خداوند است پس آنچه خداوند به مصلحت انسان می داند در قالب دین به سوی بشر فرستاده لذا دینداری برای انسان ضروری می باشد.