پاسخی به ابن تیمیه

ابن تیمیّه٬ از جمله علمای سنی است که در آثار خود نسبت به فضایل اهلبیت (علیهم السلام) به دیده منفی نکاه میکند  و نام او برای اهل تحقیق نامی آشناست.

این شخص در جایی٬ به هزار رکعت نماز گزاردن امیرالمؤمنین (علیه السلام) در هر شب٬ اشکال وارد کرده است! از جمله اینکه:

۱. این که انسان شب تا صبح مشغول نماز شود مکروه است و فضیلت حساب نمی شود چون حضرت رسول (صلی الله علیه و آله وسلم) هر شب بیش از ۱۳ رکعت نماز نمی خواند و تمام شب را بیدار نمی ماند. پس مداومت به شب زنده داری نه تنها مستحب نمی باشد بلکه مکروه است.

۲. خواندن هزار رکعت نماز در هر شب و روز خارج از قدرت بشری است. و در آخر می گوید:

(( شب زنده داری و تهجد و قرائت کل قرآن در یک رکعت نماز ثابت شده است و عثمان این کار را انجام می داد. پس شب زنده داری و تلاوت قرآن عثمان از دیگران (یعنی امیرالمؤمنین) آشکار تر است! ...))

عالم پر افتخار شیعه مرحوم علامه امینی (رحمة الله علیه) در کتاب الغدیر (جلد پنجم) جواب مناسبی به این مخالفت داده است :

اولآ «مکروه» دانستن این عمل با سنت نبوی در تناقض است :

اینکه ایشان گفته اند حضرت رسول هر شب بیش از ۱۳ رکعت نماز نمی خوانده٬ مخالف احادیث و تاریخ است و ایشان در محکمه تاریخ رو سیاه است. روایاتی در کتب شیعه و سنی نقل شده که دلالت بر کثرت عبادت حضرت رسول (ص) در شبها دارد. از جمله در مصباح الشریعة و صحیح مسلم آورده شده که رسول اکرم (صلی الله علیه و آله وسلم ) آنقدر نماز می خواندند که پاهای مبارکشان از کثرت ایستادن ورم می کرد (...یُصلی حتی یتوّرم قدماه...).

امام صادق (علیه السلام ) می فرمایند که ایشان اینکار را برای عبرت امت در عبادات انجام می دادند.

در باب کثیر العباده بودن پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله وسلم ) مطالب عجیبی نقل شده است. از جمله اینکه حضرت در دهه آخر ماه مبارک رمضان دستور می دادند که رختخوابشان جمع شود . باید در اینجا از ابن تیمیه سؤال کرد که چگونه است که این عمل در کتب اهل سنت جزو فضائل بزرگان آنان بشمار آمده است؟ مثلا در مورد ابوالحسن اشعری می نویسند که بیست سال نماز صبح را با وضوی نماز عشاء می خوانده است (طبقات الاخیار٬ ج٬۲ ص۱۷۲) و در مورد دیگر می نویسند که چهل سال نماز صبح را با وضوی نماز عشاء می خوانده ولی به امیرالمؤمنین (ع) که می رسند این عمل فضیلت حساب نمی شود و یک عمل مکروه تلقی می شود!!

نکته دیگری که در پاسخ ابن تیمیه باید متذکر شد این است که طبق عقیده اهل تسنن٬ «سنت» تنها با فعل شخص رسول اکرم (صلی الله علیه و آله وسلم ) «سنت» نیست بلکه رفتار هر فردی از مسلمین می تواند سنت قرار بگیرد چنانکه عمر بن خطاب «نماز تراویح» را سنت قرار داد و طبق تصریح علمای سنی او نخستین کسی بود که بجا آوردن نمازهای مستحبی را با جماعت در ماه رمضان بدعت کرد و این سنت امروزه مورد پیروی اهل تسنن می باشد. مگر خود اهل سنت از پیامبر (ص) نقل نمی کنند که فرمود:

«بر شما باد عمل کردن به سنت من و سنت خلفای راشدین»؟

اگر چنین حدیثی از پیامبر (ص) رسیده باشد پس چرا ابن تیمیه و هم کیشان او آنرا اختصاص می دهند به خلفای راشدین منهای علی بن ابیطالب (ع) ...؟؟!

اما جواب اینکه این عمل مقدور نمی باشد: علامه امینی (رحمة الله علیه) در کتاب الغدیر می فرمایند: «ما هم اکنون از یارانمان کسانی را می شناسیم که گاهی در شب و گاهی در شبانه روز در کمتر از هفت ساعت٬ هزار رکعت نماز می خوانند. بنا براین بجا آوردن هزار رکعت در شبانه روز هیچگاه تمام وقت را اشغال نمی کند و مخالف سنت پیامبر (ص) هم نمی باشد.» قابل ذکر است که خود مرحوم علامه مکرر این عمل را انجام داده بود و در یک شب هزار رکعت نماز را در کنار قبر امام رضا (علیه السلام) بجا آورده بود.

همچنین  یکی از علمای سنی بنام محمد عبد الحی حنفی٬ برای رفع پندارهای مغرضانه ابن تیمیه کتابی نوشته و نام آنرا اقامة الحجة علی ان الاکثار فی التعبد لیس ببدعة (اقامه دلیل بر اینکه زیادی عبادت بدعت بشمار نمی آید) گذاشته است و در آن نام عده ای از صحابه و تابعین را که کوشش فراوان در بندگی خدا داشته اند ذکر می کند.

 این عالم سنی در فرازی از کتابش در جواب ابن تیمیه می گوید: «اما اینکه گفته چنین کاری مقدور نمی باشد منشأ آن کسالت روحی او از انجام عبادت زیاد است و کسانی که در تمام عمرشان نشاط انجام چنین عبادتی را نداشته و از رفتار پسندیده و عادت خدایی پارسایان بی بهره اند می پندارند که چنین کاری مقدور نیست ولی کسانی که شیرینی اطاعت و بندگی خدا را چشیداه ند این گونه اعمال برای آنها جزو امور عادی است.»

نکته قابل توجه اینکه ابن تیمیه این عمل را برای امیرالمؤمنین (علیه السلام) غیر مقدور می داند و خودش برای عثمان نقل می کند که در هر شب یک ختم قرآن می نمود و سایر علمای سنی برای ابو حنیفه می نویسند که در هر شبانه روز ماه رمضان دو ختم قرآن می نمود و برای برخی در هر شب تا چهار ختم قرآن ذکر می کنند. چگونه اینها در برابر چشم ابن تیمیه بوده و کوچکترین اعتراضی نداشته و آنهارا شایسته نقل در کتابهایش دانسته ولی به مجاهده امیرالمؤمنین (علیه السلام) در عبادت خدا ایراد وارد می کند؟

خوش بود گر محک تجربه آید به میان                 تا سیه روی شود هر که در او غش باشد

و اینجا این بیت حافظ به یادمان می آید که :

ای مگس عرصه سیمرغ نه جولانگه توست        عرض خود می بری و زحمت ما میداری

 

والسلام